تب کیو دامها یکی از بیماریهای مشترک انسان و دام (زئونوز) است که توسط باکتری Coxiella burnetii ایجاد میشود. این بیماری بیشتر در گاو، گوسفند و بز دیده میشود و به دلیل علائم خفیف یا بدون علامت در دامها، اغلب بهصورت پنهان در دامداریها گسترش مییابد. آشنایی با تب کیو در دامها نقش مهمی در حفظ سلامت دام، کارکنان دامداری و مصرفکنندگان فرآوردههای دامی دارد.
تب کیو چیست؟
تب کیو یک بیماری عفونی با منشأ باکتریایی است که عامل آن مقاومت بالایی در محیط دارد و میتواند برای مدت طولانی در گرد و غبار، خاک و محیط دامداری باقی بماند. این ویژگی باعث شده تب کیو بهعنوان یک بیماری مهم بهداشتی در واحدهای دامپروری شناخته شود.
علائم تب کیو در دامها
در بسیاری از موارد، دامهای آلوده فاقد علائم بالینی مشخص هستند. با این حال، در برخی گلهها علائم زیر مشاهده میشود:
- سقط جنین در اواخر آبستنی
- زایمان زودرس یا تولد بره و گوساله ضعیف
- ناباروری موقت
- کاهش تولید شیر
راههای انتقال تب کیو
اصلیترین راه انتقال تب کیو، استنشاق ذرات آلوده به باکتری Coxiella burnetii است. بیشترین آلودگی در جفت، ترشحات زایمانی، جنین سقطشده، شیر، ادرار و مدفوع دامهای آلوده وجود دارد. این عوامل میتوانند از طریق هوا در محیط دامداری و کشتارگاه منتشر شوند.
اهمیت تب کیو از نظر بهداشتی
تب کیو علاوه بر خسارات اقتصادی در دامداریها، یک تهدید جدی برای سلامت انسان محسوب میشود. کارکنان دامداریها، کشتارگاهها و مراکز بستهبندی گوشت در معرض خطر بیشتری قرار دارند؛ به همین دلیل رعایت اصول بهداشتی در کنترل این بیماری ضروری است.
روشهای پیشگیری و کنترل تب کیو در دامها
برای کاهش خطر ابتلا و انتشار تب کیو، اقدامات زیر توصیه میشود:
- رعایت بهداشت در زمان زایمان دامها
- جمعآوری و دفع بهداشتی جفت و جنین سقطشده
- ضدعفونی منظم جایگاه دام و تجهیزات
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی برای کارکنان
- کنترل و پایش بهداشتی گلهها تحت نظر دامپزشک
جمعبندی
تب کیو در دامها اگرچه اغلب بدون علامت است، اما به دلیل قابلیت انتقال به انسان و پایداری بالای عامل بیماری در محیط، از اهمیت بالایی برخوردار است. آموزش، پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی، کلید اصلی کنترل این بیماری در واحدهای دامداری و صنایع وابسته به گوشت است.
منابع:
- سازمان دامپزشکی کشور
- وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
- انستیتو تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی
